دوشاب

 

دوشاب یا شیره انگور از محصولاتی است که در گذشته نه چندان دور در این روستا تولید می شد. از آنجا که یکی از فراوانترين ميوه ها در اين روستا انگور بوده به همين علت سالانه مقدار زيادي دوشاب در روستا توليد مي شد كه در گذشته به شهرهاي اطراف صادر ميگرديده است. انگورها را در محلي به نام كارخانه يا (كُرِشخانه) تبديل به دوشاب مي كنند . تعداد اين كارخانه ها در روستا زياد است.  در روي صخره أي از نوع صخره هايي كه خانه هاي ميمند را در آن كنده اند دو چاله در امتداد هم يكي را بالاتر و ديگري را پايين تر مي كنند قطر اين چاله هاي دايره أي شكل به 80 الي 130 سانتي متر مي رسد.عمق چالهْ بالايي به 30 تا 60 سانتي متر و عمق چاله پاييني به 60 الي 120 سانتي متر مي رسد . از كف چالهْ بالايي سوراخي به داخل چالهْ پاييني مي كنند . ابتدا سوراخ را مي گيرند و مقدار زيادي انگور در چالهْ بالايي مي ريزند سپس پاي خود را كاملا شسته و با پاي خود انگور را له مي كنند. پس از له شدن انگور ها سوراخ را باز مي كنند تا آب انگور به چاله پايين برود. در اينجا مقداري خاک مخصوص كه جنس آن از اكسيد آلومينيم است به آب انگور اضافه مي كنند و خوب به هم مي زنند. اين خاک ترشي انگور را از بين مي برد. سپس آب انگور را از اين چاله برداشته و وارد ديگها يا سِطَل هاي بزرگ از جنس مس كه روي اجاق هايي در كنار اين چاله ها قرار دارند، مي ريزند و زير ديگها آتش روشن  مي كنند و جوشاندن آب انگور را از شب تا صبح ادامه مي دهند تا به غلظت هاي مخصوصي برسد بدين ترتيب دوشاب به دست مي آيد.  انگور روستا بقدري زياد بوده كه برخي از اين كارخانه ها براي مدت 40 شبانه روز بطور مداوم كار مي كرده اند. اما  امروزه به علت عدم رسيدگي به باغات و زيانهاي فراواني كه از سيل ديده اند، محصول انگور به مقدار خيلي زيادي كاهش يافته است و درختان مو از بين رفته اند.

غذاهای محلی میمند/ قاتق بنه (سیر او بنه)

 

بنه درختي است وحشي كه با پسته و كسيدانه و. . . هم خانواده مي باشد و شرايط سخت و دشوار آب و هوايي را به راحتي تحمل مي كند و زمستانهاي سرد و تابستانهاي گرم و كمبود آب و جنس سخت زمين و . . . قادر نبوده اند كه مانع رويش اين درخت بسيار مقاوم شوند و بدين لحاظ در محدوده اطراف ديار ما در همان جاهايي كه دامنه كوه ها شيب مي گيرد اين درختان به چشم ميخورند و شايد درختان بنه موجود در اين منطقه يادگاري باشند از زمانهايي كه منطقه پوشيده از دار و درخت بوده و شايد هم نشانه اي باشند از جنگلهايي كه روزگاري وجود داشته اند.

درخت بنه به لحاظ طبيعي بسيار دير رشد مي كند و از اين رو قد كشيدن و بزرگ شدن آن مستلزم گذشت زمان و دور بودن از دسترس گياهخواران مي باشد و هر آنچه كه در حال حاضر در دامنه كوهستان جلوه مي نمايد، باقيمانده درختاني است كه تمام سختي ها را طي كرده اند و از تيشه هيزم شكننان به دور مانده اند كه آتش چوب بنه به خاطر تميز سوختن و ماندگاري و دوام از كيفيت بسيار بالايي برخوردار است.

برگ درختان بنه علاوه بر استفاده جهت خوراک احشام ، براي فرآوري پوست و تبديل آن به مشک نيز مورد استفاده قرار مي گيرد.

دانه بنه را روي خوشه هايي بر شاخه هاي تازه اين درخت مي توان مشاهده كرد كه دانه ها تقريبا كروي شكل (تقريبا عدس مانند) مي باشند كه داراي پوسته اي چوبي و سخت مي باشند كه مغز آن را در ميان مي گيرد و از اين دانه ها در زماني كه هنوز نرم هستند و پوسته آنها سخت نگرديده، جهت مصارف تهيه ترشي استفاده ميكنند و هرگاه كه رسيده باشند جهت تهيه قاتق بنه مورد استفاده قرار ميگيرند و يا مغز آن را به صورت جداگانه مصرف مي كنند.

قاتق بنه(سيرـ اوـ بنه)

معمولا بنه ها بعد از رسيدن پسته ها و در اواخر تابستان مي رسند و مردم بر همان سياق قبل جهت جمع آوري بنه اقدام مي كنند و پس از جمع آوري بنه ها و تميز كردن آنها و جداكردن دانه هاي رسيده، دانه هاي بنه را در آب ميشويند تا شيره و طعم تندي كه پوسته بنه دارد برطرف گردد و سپس اين دانه هاي بنه را در آفتاب ميريزند تا كاملاً خشک شوند و جهت مصرف آماده گردند.

براي تهيه قاتق بنه كه در زبان محلي( سير او بنه) خوانده مي شود. دانه ها ي بنه را با پوست كاملا خرد مي كنند و به صورتي كه مغز دانه ها كاملا با پوسته دانه خرد شوند. بعد از خرد كردن مقدار مورد نياز، دانه هاي بنه خرد شده بنه راداخل ظرفي مي ريزند( معمولا از تغار استفاده مي شود كه به لحاظ زبر بودن قسمت داخلي تغار ، چنگ زدن بهتر خميره بدست آمده امكان پذير خواهد بود)

چنگ زدن و ساييدن خميره حاصل از دانه هاي بنه را تا پيداشدن چربي ( آزاد شدن چربي موجود در هسته دانه هاي بنه)ادامه مي دهند. بعد از اين به آن آب اضافه مي كنند تا قسمتهاي چوبي مربوط به دانه هاي بنه از ساير قسمتها جدا شوند (قسمت هاي چوبي در ته ظرف باقي مي مانند).

مايع به دست آمده را قاتق بنه مي گويند كه آنرا مي توان كمي گرم كرده( شير گرم) همراه با مقدار دلخواه رب انار مخلوط كرده و با پياز بر سر سفره نهاد تا نان كرنو و يا كماچ و يا نان تابه اي( نان ها محلي) را در آن خرد كرده و با دست خوردن اين قاتق عجب مي چسبد. (برگرفته از وبلاگ غروب خاطره ها)

 

نان تاوه ای

با تاوه دو نوع نان می پزند، اگر آرد را خمیر کنند و سپس بلافاصله بعد از خمیر کردن آن را روی سطح تاوه پهن کنند و بپزند به آن فتیر می گویند. ولی اگر آرد را خمیر کنند و خمیر را برای مدتی بگذارند تا خود را بگیرد و به اصطلاح زنان عشایر ترش شود و سپس آن را بپزند نان حاصله را نان تاوه ای می گویند. طرز پخت نان تاوه ای بدین صورت است که ابتدا با کندن گودالی کم عمق به ابعاد تقریبی 40 در 60 سانتی متر و به عمق 10 تا 30 سانتی متر و سنگ چین کردن اطراف آن اجاقی ساخته، سپس با هیزم درون آن آتش روشن می کنند. بعد تاوه را که ظرفی است فلزی و مدور مانند یک عدسی محدب که طرف مقعر آن را با گل خاکستر اندود کرده اند تا حرارت آتش به یک مرتبه به خمیر نرسد و آن را نسوزاند، از طرف مقعر آن را روی دیدون(اجاق) قرار داده و خمیر را روی قسمت محدب آن پهن می کنند. پس از پخته شدن دو طرف نان برای پخته شدن کناره های آن، نان را از کناره داخل اجاق قرار داده و به سنگ دیواره تکیه می دهند. پس از پخته شدن کناره ها، نان آماده می شود. این نان مدور بوده و شعاع آن حدود ۱۵سانتی متر و ضخامت آن حدود یک سانتی متر است.

کمــــاچ

کماچ نوعی نان کرنو است و تفاوتش با نان کرنو در این می باشد که آرد نان کماچ را با شیر خمیر می کنند و در لای خمیر آن مغز گردو و خرما قرار می دهند و سپس این خمیر را در کرنو قرار می دهند و بعد از پختن، نان کماچ آماده می گردد. در نوعی کماچ که به آن کماچ سهن گفته می شود ابتدا گندم را خیس کرده و می گذارند تا جوانه بزند سپس گندم جوانه زده را خشک کرده و آسیاب می کنند. آرد فراهم شده را مانند کماچ معمولی با شیر خمیر کرده و بین دو لایه از خمیر، خرما و مغز گردو و بادام قرار می دهند و سپس آنرا در کرنو قرار داده و می پزند. 

اسپـــــــــار

محصول لبني بسيار خوشمزه ايست كه  در اين روستا توليد ميشود ، دوغی که جوشانیده میشود حاصل از شیر میش و بز است که ماست آن در داخل مشکهایی که از پوست( فقط گوسفند) ساخته شده اند به کمک دست زده شده و کره(مسکه،به فتحه "م" ) آن گرفته میشود و دوغ حاصل را در داخل ظرف مسی بزرگی(سطل، به کسر "س" و فتح "ط"و سکون"ل") میریزند و با آتش کم کم حرارت میدهند.
در حین جوشانیدن دوغ با استفاده از "شپو"( ،فتح"ش"و سکون"پ"وصدای"او"،که بر شاخه های بوته های بیابانی که چوب محکمی دارند ،دسته ای از چوب میبندند که مشابه جاروی رفتگران میشود.) اقدام به همزدن دوغ کرده و از سررفتن آن جلوگیری میکنند و این کار را تا غلیظ شدن دوغ ادامه .که "طردوغ"(به کسر"ط"وسکون"ر") گفته می شود .که پس از سرد شدن به آن داروهای گیاهی مثل قلمفر(میخک)، سیاهدانه،شمبری، به ضم"ش"(تخم شنبلیله) که بایستی بوداده شوندو به همراه نمک، داخل مشکهای اسپاری ریخته شده و مشکها را روی مشکدانی میگذارند. (با روی هم گذاشتن بوته های بیابانی خاص(که مخصوص این منطقه است )به شکل دایره وار مشکدانی را درست میکنند. برای مدت (حدود دوماه )مشکها را روی این بوته ها قرار داده و در طول مدت روز روی آنها را با فرشهای مخصوصی که از ضایعات پارچه و لباس میبافند،می پوشانند که به آنها ( "مخشیف"،به فتح"م") گفته
میشود و در شب نیز روی مشکها را بر میدارند تا مشکها خنک بمانند و در این مدت به مشکها دوغ و یا ماست نیز اضافه میکنند تا که اسپار برسد.لازم به ذکر است که در طول این مدت نمک اضافی موجود در اسپار به همراه مقداری از آب موجود در اسپار از بدنه مشک به بیرون نفوذ پیدا کرده و باعث میگردد که اسپارکاملا خوشمزه ودلچسب گردد.و این ماده غذایی بی نظیردر طول فصل سرما بر سر سفره اکثر در مردم این دیار چشم میخورد.

نان کرنون

نان محلی این دیار نان"کرنون"(به ضم"ک") می باشد که دانستن روش تهیه و فرآوری آن بهتر از ندانستن خواهد بود.
کرنون:تنور مخصوص پختن نان بومی این منطقه(نان کرنون) می باشد و آن تقریبا به شکل نیم کره ای است ، که قطر آن در حدود یک ونیم متر بوده و ارتفاع آن 70 تا 80 سانتیمتر می باشد که در قسمت بالای آن دهانه ای دایره شکل به قطر تقریبا 50 سانتیمتر و در پایین دهانه ای به شکل مستطیل ایستاده به ابعاد تقریبا 20 در 30 سانتیمتر تعبیه شده است. اطراف این نیمکره حداقل از یک طرف با مصالح (محلی)ساختمانی بالا آورده شده و در امتداد دهانه فوقانی مسطح میگردد تا محلی برای قرار دادن ظرف خمیر و نشستن افراد و قرار دادن سنگهایی که شرح داده خواهد شد، ایجاد گردد.
دهانه فوقانی برای ریختن هیزم و سنگ و قراردادن خمیر به داخل کرنون بوده و دهانه جانبی برای بیرون آوردن خاکستر و ذغال و سنگها از داخل کرنون می باشد.
روش پختن نان:تهیه خمیر برای پخت نان کرنون ،تقریبا مشابه با روش تهیه خمیر برای سایر نانها می باشد و فقط این خمیر باید در لگن خمیری به کمک دست برای مدت نسبتا طولانی کاملا مشت خورده تا آماده شود که در حین این مدت مایه خمیری که از دفعه قبل نگهداشته شده به آن اضافه شده تادر تمام حجم خمیر پراکنده شود .
روی این خمیر را به لحاظ حفظ بهداشت و گرم نگهداشتن با استفاده از همان سفره ای که در آن خمیر میکنند("سفره آرتی"می گویند که همان سفره آردی می باشد)
پوشانیده شده و پس از گذشت مدت زمان نیم تا یک ساعت(با توجه به دمای محیط)
این خمیر آماده طبخ می گردد. آماده کردن کرنون برای پختن نان:ابتدا با استفاده از هیزمی که از دهانه فوقانی در داخل کرنون ریخته میشود کرنون را کاملا گرم کرده وسپس سنگهایی را که همگی تقریبا کروی بوده و در حدود 4 تا 5 سانتیمتر قطر دارند ،روی آتش هیزمهایی که در داخل کرنون سوخته اند ، میریزند. به صورتی که روی آتش ها با این سنگها کاملا پوشانیده شود و بعد خمیری که آماده شده در محل"چونه" گرفته می شودو به اصطلاح محلی" خرده" می گیرند. که یک طرف این خمیرها را با مقدار کمی آب خیس کرده و خمیرها را به ترتیب روی سنگهای داخل کرنون که در اثر حرارت آتش کرنون داغ شده اند ،قرار می دهند تا سطح سنگها با خمیر پوشانده شود(البته خرده های خمیر از یگدیگر جدا هستند).
بعد از ریختن خمیر ها به داخل کرنون، در پوش دهانه فوقانی را گذاشته( این در پوش یا تابه نان پزی بوده و یا از سنگ میباشد) و اطراف آن را با استفاده از پارچه های کهنه ای مرطوبی که"لته" (به فتح "ل")گفته می شود پوشانیده می شود و جدارهای در پوش دهانه جانبی نیز با استفاده از خاکستری که گل کرده اند ،مسدود می شود. و کرنون برای مدت زمان 45 دقیقه تا یک ساعت به همان حال رها می شود .
تا نان کرنون کاملا "مغزپخت" شده و روی آن برشته شود و بدین ترتیب نان کرنون آماده می شود که پس از بیرون آوردن از داخل کرنون ،( در هر پخت، تقریبا 30 عدد نان، از کرنون بیرون آورده می شود) بدرستی می توان بوی نان خانگی را استشمام کرد.
هرنان کرنون پس از پخته شدن 700 تا 800 گرم وزن داشته و با توجه به اینکه آرد آن از گندم محلی تهیه شده و به کمک دست خمیر آن کاملا آماده می شود و نیز با توجه به اینکه تحت حرارت غیر مستقیم آتش و به صورت طبیعی پخته می شود، هیچگونه ضایعاتی در بر نداشته و به لحاظ خوب بودن طعم و خوشمزه بودن بی نظیر میباشد و در صورت ایجاد شرایط مطلوب، مدت زمانی بیش از سایر نان ها، قابل نگهداری و استفاده می باشد.
کشک و کلجوشی ونان کرنویی و روغن زرد
بخواهد برد از تن گرسنه رنجور ،هزاران درد
"اوگرمویی" با "پی قلیه"بره و نانی از کرنو
ترا ایمن کند از سوز سرمای سخت فصل برد

غذاهای محلی میمند(قـــــــرمه)

اگر بخواهیم از مواد غذایی که خاص این منطقه میباشد، نام ببریم میتوان از "قرمه" نام برد که آن هم بر روش خاصی فراهم گردیده و مهیا می شود. در زمانی که نه از یخچال و برق اثری بود و نه این امکان وجود داشت که در فصل زمستان به گوشت تازه دسترسی پیدا کنند راه چاره این بود که گوشت را قرمه کنند. گوسفندانی را که در طول فصل تابستان بعنوان پرواری نگهداشته میشود در اواسط فصل پاییز ، سر بریده و پس از اینکه پوست آنها را برای ساختن مشک به صورت خیکی میکنند، لاشه ها را تمیز کرده و در سایه دایمی راهروها از سقف می آویزند تا برای یک شب، بقول معروف در اثر سرما لاشه ها ببندند. که این لاشه ها را قبل از طلوع آفتاب کاملاً خرد کرده و قیمه قیمه میکنند.سطل(به کسر"س"وفتح"ط"وسکون"ل") را روی آتش گذاشته و گوشتها و استخوانها و چربیها را با هم در داخل آن میریزند و زیر آن را آتش میکنند و مقداری نمک هم به آن اضافه کرده و متناسب با مقدار گوشت مقداری آب نیز به آن می افزایند. کم کم چربیها به صورت مایع در آمده و داخل آب موجود در داخل سطل پراکنده میشوند که به این حالت"اوغونی شدن "قرمه میگویند و در این زمان نان های محلی(نان تابه) را داخل ظرف انداخته و پس از چند دقیقه بیرون آورده و به همراه مقداری از لقمه های گوشت های نیم پز بر سر سفره می نهند تا اهل منزل و تمامی افراد حاضر مورد استفاده قرار دهند .با حرارت آتش کم کم تمامی آب موجود در سطل بخار شده و به اصطلاح"گوشتها به روغن می نشینند"و دراین زمان با استفاده از "بهره"(فتح"ب")(وسیله ای فلزی به شکل کفگیرهای فعلی با دسته ای بلند که انتهای دسته آنرا آن را قطعه چوبی زده بودند تا دستشان نسوزد) مرتب گوشتها را به هم میزنند تا به ته سطل نچسبد. پس از اینکه گوشتها کاملا پخته شد و آب موجود در آنها به حداقل ممکن کاهش یافت( علامت آن این است که قورمه ها کف میکنند) قرمه آماده است.این قرمه را داخل شکمبه گوسفند که کاملاً تمیز شده، ریخته و در آنرا محکم می بندند و در گوشه ای خنک قرار داده و در طول فصل زمستان مورد استفاده قرار می دهند. در ضمن استخوانهای موجود در داخل قرمه را قبل از ریختن قرمه در داخل شکمبه گوسفند ،جدا کرده و به صورت جداگانه ای نگهداری میکنند تا مورد استفاده قرار دهند.به این روش قرمه کنی"قلیه کنی" هم گفته میشود.
این قورمه در پخت اکثر غذاها مورد استفاده قرار گرفته و خود نیز به عنوان یک غذا مصرف می شود.لازم است که قورمه به صورت قرمه(ضم"ق" )خوانده می شود.